15 Czerwca, 2025
Późnym wieczorem dotarłem do Mahuayani – wioski zatopionej w chłodzie andyjskiej nocy, rozświetlonej tylko przez migoczące świece i latarki pielgrzymów. Po krótkim odpoczynku rozbiłem namiot – stamtąd wkrótce miałem ruszyć ku świętemu lodowcowi. Z każdą godziną nadciągały kolejne grupy. Ruch nigdy nie ustawał. To było pierwsze zetknięcie z rytmem tej pielgrzymki.
/
June 15, 2025
Tarde en la noche llegué a Mahuayani – un pueblo sumido en el frío de la noche andina, iluminado solo por las velas titilantes y las linternas de los peregrinos. Tras un breve descanso, monté mi tienda – desde allí pronto partiría hacia el glaciar sagrado. Con cada hora que pasaba, llegaban nuevos grupos. El movimiento nunca se detenía. Fue mi primer encuentro con el ritmo de esta peregrinación.
Około czwartej nad ranem obudził mnie hałas – rytmiczne kroki, śpiewy, odgłosy bębnów i fletów. Uznałem, że to już czas, by dołączyć do procesji. Wyruszyłem razem z mieszkańcami górskich wiosek, którzy owinięci w kolorowe chusty i koce, w blasku księżyca podążali ku świętej górze. Tak rozpoczął się mój pierwszy poranek Qoyllur Rit’i – Festiwalu Gwiazdy Śniegu. Sama nazwa pochodzi z języka keczua i oznacza „gwiezdne światło”. Jakby od zawsze to ono ich prowadziło.
/
Alrededor de las cuatro de la madrugada me despertó el bullicio: pasos rítmicos, cantos, sonidos de tambores y flautas. Supe que era el momento de unirme a la procesión. Partí junto a los habitantes de los pueblos de montaña, envueltos en coloridos mantos y frazadas, que bajo la luz de la luna avanzaban hacia la montaña sagrada.
Así comenzó mi primera mañana de Qoyllur Rit’i – la Fiesta de la Estrella de Nieve. El nombre proviene del quechua y significa “luz estelar”. Como si desde siempre esa luz los hubiera guiado."
Así comenzó mi primera mañana de Qoyllur Rit’i – la Fiesta de la Estrella de Nieve. El nombre proviene del quechua y significa “luz estelar”. Como si desde siempre esa luz los hubiera guiado."
Qoyllur Rit’i to jedno z najważniejszych wydarzeń religijno-kulturowych w Andach. Co roku dziesiątki tysięcy pielgrzymów podejmują trud wspinaczki na niemal 5000 m n.p.m., by oddać cześć Apus – duchom gór – a obecnie także Chrystusowi, który w tym miejscu utożsamiany jest z tajemniczym objawieniem chłopca-pasterza z początku XIX wieku.
Rdzeniem festiwalu jest nie tylko pielgrzymka, ale i transformacja duchowa, przeżywana we wspólnocie, w surowych warunkach górskiej nocy. Każda społeczność przynosi własne rytuały, muzykę, symbole i stroje, tworząc wielobarwną mozaikę, w której katolickie elementy splatają się z głęboko zakorzenionymi wierzeniami andyjskimi.
Uroczystości odbywają się w momencie, gdy na niebie pojawiają się Plejady – konstelacja zwiastująca w andyjskim kalendarzu początek nowego cyklu agrarnego i duchowego. To czas przejścia, oczyszczenia, a także społecznego i rytualnego odnowienia.
/
Qoyllur Rit’i es uno de los eventos religioso-culturales más importantes de los Andes. Cada año, decenas de miles de peregrinos emprenden el arduo ascenso a casi 5000 metros sobre el nivel del mar para rendir homenaje a los Apus – los espíritus sagrados de las montañas – y hoy también a Cristo, quien en este lugar es asociado con una misteriosa aparición de un niño pastor a principios del siglo XIX.
El núcleo del festival no es solo la peregrinación, sino también una transformación espiritual vivida en comunidad, en las duras condiciones de la noche montañosa. Cada comunidad aporta sus propios rituales, música, símbolos y vestimenta, creando un mosaico multicolor donde los elementos católicos se entrelazan con creencias andinas profundamente arraigadas.
Las celebraciones tienen lugar en el momento en que aparecen las Pléyades en el cielo, una constelación que en el calendario andino anuncia el inicio de un nuevo ciclo agrícola y espiritual. Es un tiempo de transición, de purificación, así como de renovación social y ritual.
Jednym z najbardziej niezwykłych elementów Qoyllur Rit’i są Ukukus – tancerze-przewodnicy w kostiumach przypominających niedźwiedzie. Są oni strażnikami porządku duchowego i fizycznego; często wchodzą na lodowiec, by rytualnie przynieść lód uważany za święty, co dawniej miało znaczenie uzdrawiające i ochronne dla całej społeczności. Ich taniec to mieszanka teatralności, transu i symboliki zwierzęcej, ściśle związanej z andyjską mitologią.
/
Uno de los elementos más extraordinarios de Qoyllur Rit’i son los Ukukus – bailarines y guías vestidos con trajes que recuerdan a los osos. Son guardianes del orden espiritual y físico; a menudo suben al glaciar para traer, como parte de un rito, el hielo considerado sagrado, que antiguamente tenía un valor curativo y protector para toda la comunidad. Su danza es una mezcla de teatralidad, trance y simbolismo animal, estrechamente vinculada a la mitología andina.
Dziś Qoyllur Rit’i to wydarzenie głęboko synkretyczne – wśród katolickich krzyży i narodowych flag tańczą postacie ubrane w barwne stroje, z piórami, dzwonkami i maskami. Muzyka fletów i bębnów nie cichnie przez trzy dni i noce, wprowadzając uczestników w rodzaj zbiorowego transu.
/
Hoy en día, Qoyllur Rit’i es un evento profundamente sincrético: entre cruces católicas y banderas nacionales bailan figuras con trajes coloridos, plumas, cascabeles y máscaras. La música de flautas y tambores no cesa durante tres días y noches, llevando a los participantes a una especie de trance colectivo.
Mimo upływu wieków i wpływu zewnętrznych kultur, kultura Quechua wciąż tętni życiem. Qoyllur Rit’i jest świadectwem duchowej siły i tożsamości rdzennych społeczności – ich zdolności do przetrwania i adaptacji przez ponad 500 lat od rozpoczęcia kolonizacji. To nie tylko festiwal – to głęboko zakorzeniony rytuał, akt oporu, pamięci i odnowy.
/
A pesar del paso de los siglos y de la influencia de culturas externas, la cultura quechua sigue latiendo con fuerza. Qoyllur Rit’i es testimonio del poder espiritual y de la identidad de las comunidades originarias – de su capacidad para sobrevivir y adaptarse durante más de 500 años desde el inicio de la colonización. No es solo un festival: es un ritual profundamente arraigado, un acto de resistencia, memoria y renovación.
